De Vijf Fasen - Wu Xing
De vijf fasen (Wu Xing), welke vaak de “Vijf Elementen” werden genoemd beschrijven de verschillende stadia van ontwikkeling.
Aan het begin staat de Hout fase, het moment waarop een idee geboren wordt. Hout staat voor geboorte, een nieuw begin. Het groeit onstuimig vanuit de aarde en is vol leven, buigzaam en naar boven gericht. De Qi wordt opgewekt en gestimuleerd.
Na Hout komt Vuur, het stadium van enthousiasme waarin vol overgave gewerkt wordt aan de realisatie van het doel. Vuur kent volop energie en geestdrift. Vuur is de krachtige groei. De Qi wordt tot circulatie gebracht.
De Aarde fase is het moment waarop er rust komt en alles een evenwicht vindt. Aarde zorgt voor balans, zorgzaamheid en verantwoordelijkheid.
De Metaal fase betekent het begin van de afbraak, immers na het hoogtepunt volgt altijd een teruggang. Metaal staat voor de vruchtdragende en gerijpte fase. Een kenmerk van Metaal is ook het inzicht, de wijsheid. De Qi wordt door Metaal gereinigd, geraffineerd.
Water tenslotte is het afscheid en het afsterven van het oorspronkelijke idee. Het betekent verdriet maar ook de kans voor een nieuwe stap. Berusting en het besef van een nieuwe kans vloeien voort uit aanvaarding, door de angst om te buigen in nieuwe kansen, ofwel de Hout fase.
De Vijf Fasen hebben verschillende onderlinge relaties. Ten eerste is er de scheppende relatie (Sheng) waarbij Water Hout schept, Hout schept Vuur, Vuur zorgt voor Aarde, Aarde schept Metaal en Metaal op zijn beurt creeert Water.
De tweede is de Ko cyclus, waarbij de nadruk ligt op de remmende en eventuele vernietigende relatie: Water tempert Vuur, Vuur tempert Metaal, Metaal tempert Hout, Hout tempert Aarde en Aarde tenslotte tempert Water.
Elke fase kan men opvatten als positieve, proces georiënteerde kaders, waarbij de ‘ideale’ kenmerken van elk worden benadrukt. Deze ideale toestanden zijn slechts richtlijnen of doelen voor een evenwichtig en geïntegreerd functioneren. Ze weerspiegelen ook de relaties en interacties tussen de fasen.
Hieronder een vereenvoudigde opsomming van de vijf fasen en hun symptomen bij disbalans. Dit kun je niet gebruiken voor een diagnose of behandeling. Raadpleeg bij klachten eerst je huisarts of andere professional.
Hout
Lever (yin) en Galblaas (yang)
De Lever zorgt voor een soepele doorstroming. Onze emoties en energie passen zich aan aan de veranderingen in onze omgeving. Bij storingen krijgt men woede, pijn en humeurigheid.
De Lever slaat het bloed op. Bloed is de fysieke uiting van zelfbewustzijn. Bij een gebrekkige functie krijgt men geen of weinig menstruatiebloed, een bleke en droge huid, gevoelloosheid of een gebrek aan eigenwaarde.
De Lever regeert de pezen en uit zich in de nagels. Pezen, banden en spieren geven het lichaam vorm. Gebrek in de werking uit zich in spierkrampen, slappe spieren of gelige, gescheurde en misvormde nagels.
De Lever openbaart zich in de ogen. Zorg voor visie en richting. De Lever bepaalt gezichtsscherpte, bevochtigt de ogen en houdt ze helder. Beheerst helderziendheid. Bij gebrek komen gezichtsproblemen, oogziektes of een tekort aan innerlijke visie tot uiting.
De Lever neemt op wat niet verteerd kan worden. De Lever neemt stoffen in zich op die nergens heen kunnen en geen functie hebben. Zo slaat zij vetten en suikers op die anders het bloed teveel belasten. De Lever regelt de cholesterol en het suikergehalte. Ze verzamelt de resten van alcohol, tabak, koffie, thee, gifstoffen uit ons voedsel en andere stimulerende middelen.
Bij een overbelaste Lever tast dit haar rol in de spijsvertering aan en uit zich in te hoge of lage bloeddruk of suikerspiegel, constipatie of een trage stoelgang, verslavingen en woede.
De Lever bepaalt de immuniteitsreactie, de Lever bepaalt de grenzen van chemische stoffen. Bij gebrek uit dit zich in allergieën, artritis, MS etc.
De Galblaas zorgt voor het nemen van beslissingen. Stoornissen uiten zich in besluiteloosheid.
De Galblaas helpt de Lever bij het verteren van vetten, anders hoopt het zich op in de bloedstroom of de weefsels.
Een storing van de Hout energie uit zich in ogen, spieren, hersenen, zenuwen en nagels. Uiting gebeurt door tranen, boosheid en schreeuwen.
Hout tekort
- Wazig of slecht gezichtsvermogen
- Verminderde weerstand
- Passiviteit
- Weinig tot geen menstruatie
- Droge huid
- Trillingen of gevoelloosheid
- Weinig zelfrespect
- Koude handen en voeten
- Onvoltooide individuatie
- Besluiteloosheid
- Andere symptomen: bleke huid, duizeligheid, rusteloosheid, droge of verkleurde nagels, lage bloeddruk, weinig creativiteit, gebrekkig aanpassingsvermogen, droge ogen, zware depressie of spierzwakte, zoals bij multiple sclerose en neurologische spierziekten. Onvermogen om ideeën om te zetten in daden.
Hout overdaad
- Humeurig, prikkelbaar, depressief
- Hoge bloeddruk
- Woede
- Premenstrueel syndroom
- Menstruatiekrampen
- Stramheid of spasticiteit
- Ontstekingen
- Gasvorming, oprispingen, constipatie, diarree, misselijkheid en de hik
- Bonzende hoofdpijn
- Andere symptomen: Pijn, jeuk, prikkende of rode ogen, futloosheid, kortademig, gewelddadig gedrag, benauwd gevoel in de borst of het hoofd, tendinitis (pesontsteking), moeilijkheden met buigen en strekken, aangezichtsverlamming en stijfheid.
Vuur
Hart (yin), Dunne Darm (yang), Hartbeschermer (yin) en drievoudige verwarmer (yang) [sanjiao]. Het Hart beheerst het Bloed Het Hart regelt de polsslagen Het Hart huisvest de geest Het Hart komt tot uitdrukking in het gezicht en openbaart zich in de tong.
De Dunne Darm scheidt zuiver van onzuiver De Hartbeschermer omhult en beschermt het Hart De SanJiao verdeelt het lichaam in drieën De SanJiao verspreidt oorspronkelijk Qi De SanJiao regelt de loop van het water De SanJiao bepaalt de onderlinge band tussen de organen
Vuur tekort
- Hartkloppingen
- Bleke huidskleur
- Rusteloosheid
- Zwakke of onregelmatige pols
- Angstgevoelens
- Koude handen en voeten
- Doffe ogen
- Onrustbarende dromen
- Slapeloosheid
- Somberheid
- Geen doorzettingsvermogen
- Stotteren of moeilijk pratend
- Andere symptomen: Gevoelloosheid, duizeligheid, moeheid, niet kunnen aangaan of onderhouden van hechte persoonlijke relaties, futloosheid, ontbreken van resultaten, afasie, catatonie, slechte concentratie.
Vuur overdaad
Teveel vuur kan ontaarden in teveel opwinding, te grote betrokkenheid, te veel beloven.
- Hartkloppingen
- Blozend gezicht
- Rode of purperachtige huidskleur
- Purper lippen
- Onstuimige polsslag
- Infecties of ontstekingen
- Slapeloosheid
- Op ongepaste momenten lachen
- Teveel praten
- Hyperactiviteit
- Angstgevoelens
- Ander symptomen: concentratiestoornissen, manische perioden of zenuwziektes, het niet voltooien van enthousiast begonnen projecten.
Aarde
Milt (Yin) en Maag (Yang) meridiaan.
Milt regelt de spijsvertering en absorptie, zij haalt er de wezenlijke bestandsdelen uit en zuivert ze. De zuivere stoffen gaan naar de andere yin-organen en de onzuivere naar de yang-organen voor verdere zuivering. Uitval van deze transformerende functie zorgt voor vocht en slijm maar kan ook leiden tot algemene kenmerken van deficiëntie of stagnatie.
De Milt bouwt bloed en Qi op. Door het doorgeven van zuivere bouwstoffen aan het Hart, voor de productie van Bloed en aan de longen en de Nieren zorgt ze voor de productie van Qi.
De Milt zorgt voor de opwaartse verplaatsing en houdt dingen hoog.
De Milt zorgt voor het opwaarts gaan van zuivere stoffen naar Hart en Longen, ze zorgt voor de vloeistoffen en essence (jing). Disfunctioneren leidt tot diarree, aambeien, spataderen, astma en slijm.
De Milt houdt dingen op hun plaats en regeert het vlees.
De Milt bepaalt de conditie van het vlees dat de organen op hun plaats en binnen moet houden. Overgewicht, of zwak of week vlees duiden op onevenwichtige Milt functie
De Milt houdt het Bloed in de banen.
Snel blauwe plekken krijgen, bloedneus, aambeien en spataderen duiden op een onevenwichtige Milt.
De Milt is het paleis van het denken.
Concentratie, oplossend denkvermogen en scherpte zijn kenmerken van een goed functionerende Milt.
De Maag zorgt voor het rijpen en rotten van het voedsel. De Maag (het meest actieve Yang orgaan) breekt voedsel af zodat de Milt er de essentie en pure elementen uit kan halen.
De Maag stuurt naar beneden. Ter compensatie van de Milt stuurt de Maag Qi en Jing naar beneden. Indien dit hapert veroorzaakt dit oprispingen, overgeven en misselijkheid.
Aarde tekort
Aarde deficiëntie kenmerkt zich door verstoorde spijsvertering, Bloed, het denkvermogen of algemene energie niveau.
Kenmerken:
- Vermoeidheid zonder aanwijsbare reden
- Dunne ontlasting
- Bleke tong en lippen
- Een droge huid
- Bij vrouwen een korte of geringe menstruatie
- Aambeien en spataderen
- Een slechte eetlust
- Overgewicht
- Geestelijke afwezigheid
- Snel en regelmatig blauwe plekken of bloeduitstortingen
- Moe en slaperig na de maaltijd
- Andere kenmerken zijn bijvoorbeeld: kortademigheid na inspanning, duizeligheid, baarmoederverzakking, frequente neusbloedingen, knorren van de maag, winderigheid, hypoglycemie gecombineerd met een sterk verlangen naar zoet, een slechte of korte concentratie, diabetes, gevoelens van onmacht.
Aarde overdaad
Vaak optredend na een langdurige deficiëntie. De kenmerken hiervan zijn:
- Verdoofd of suf voeldend
- Loom gevoel in de ledematen
- Doffe hoofdpijn
- Schimmelinfecties (bijv. candida)
- Frequent verstopte neus
- Slijmvorming in de luchtwegen
- Bobbels en bulten onder de huid
- Overgewicht
- Braken
- Verstopping
- Andere symptomen zijn onder andere: de hik, handenwringen, snel bezorgd zijn, overdreven opofferingsgezindheid, dwangneuroses, slechte concentratie en niet helder kunnen denken. De tong is vaak dik en plakkerig beslagen. Opvallend is ook de overdaad aan fysieke rommel, stapels en een overvol bureau, of een warrige gedachtegang.
Metaal
mannelijk, het scheiden en onderscheiden.
De metaal meridianen zijn de Longen (yin) en de Dikke Darm (yang) welke de functie hebben van loslaten, oplossen, zuivering en verdriet.
De Longen zuiveren en reguleren Qi.
Ze halen de zuivere Qi uit de adem en geven ze door aan het lichaam en stoten de onzuiverheden weer uit bij de uitademing. (Astma, cara, vermoeidheid)
De Longen beschermt het lichaam tegen Wind. Door het reguleren van de poriën beschermen de Longen tegen externe pathogene factoren zoals griep en verkoudheid.
De Longen verspreiden de lichaamsvloeistoffen zoals zweet naar de huid en urine naar de blaas.
De Longen openbaart zich in de huid, het lichaamshaar en de neus. De kwaliteit van de huid en het lichaamshaar weerspiegelt de conditie van de Long meridiaan. De neus geeft onderscheid aan rijp of rot, zuiver of onzuiver.
De Dikke Darm zorgt voor eliminatie. De Dikke Darm zorgt voor het uitscheiden van onzuiverheden via de uitwerpselen.
Metaal tekort
uit zich in de volgende symptomen:
- Kortademigheid bij lichamelijke inspanning
- Droge huid of lichaamshaar
- Vermoeidheid
- Verkouden, griep of lichte hoest, astmatische klachten
- Zwakke stem
- Verstopping
- Zich uitgeput voelen
- Niet kunnen uiten van verdriet
- Het in herhaling vallen van schadelijke gedragspatronen
- Vaak perfectionisten, niet kunnen afronden van projecten, vaak gepaard met een angst streng beoordeeld te worden. Roken verzwakt metaal. Tijdens een verkoudheid is er metaal deficiëntie:
- Druipneus
- Zere spieren, vooral in de schouders en de achterkant van het hoofd.
- Gezwollen en/of kriebelende keel
- Koude rillingen en een hekel aan wind
- Koorts
Metaal overdaad
uit zich door:
- Droge huid of slijmvliezen
- Veel slijm in de neusholten of luchtwegen met mogelijk een gele of groene kleur
- Opgezwollen amandelen
- Rochelende of zware hoest
- Opgeblazen gevoel op de borst, of een zwaar hoofd
- Droge constipatie of diaree met kramp
- Huidaandoeningen zoals eczeem, uitslag, netelroos, acne of psoriasis
- Sterk veroordelen van anderen
- Pijn in de bronchiën of het Dikke Darm kanaal
- Neurotisch
- Aanhoudend en ontroostbaar verdriet
- Perfectionisten met een ziekelijke dwang voor netheid. Angst voor chaos en rotzooi.
Water
De Nieren (yin) zijn de bron van yin en yang.
De Nieren zorgen voor de yin en yang voor alle organen, ze zijn een opslagplaats voor Qi.
De Nieren slaan Jing op, Jing is de combinatie van Voorgeboortelijke Qi en de Nageboortelijke Qi (lucht en voedsel). Jing is de drang voor creativiteit en voortplanting.
De Nieren zorgen voor botten en het gebit. Botten en tanden zijn de meest compacte vorm van Jing De Nieren tonen zich in het hoofdhaar en de oren. Ze ontvangen de Qi van de longen en regelen het water. De Blaas (yang) slaat afval vloeistof op en scheidt het uit.
Water deficiëntie
Een tekort aan Nier yin kan worden gekenmerkt door:
- Pijn in de onderrug en de knieën
- Weinig en donkere urine
- Rode tong
- Namiddagkoorts
- Gloeiende wangen (niet het gehele gezicht)
- Slapeloosheid en nachtzweet
- 4 palms hot Andere symptomen:
Hartkloppingen, vroegtijdige ejaculatie, onvruchtbaarheid, moe en gespannen gevoel, te vroeg grijs worden. Gespannen en onvermogen tot (creatieve) rust te komen.
Tekort aan Nier yang
- vermoeidheid
- zwakte
- koude ledematen
- veelvuldig urineren
- vasthouden van water, oedeem
- pijn in de onderrug en knieën
- diarree en snelle stoelgang in de ochtend
- matige eetlust
- klachten zijn ‘s-morgens erger
- onvermogen om ideeën uit te werken
