Bloed
Wanneer ik in de praktijk uitleg dat men een Bloed-leegte heeft, is het logisch dat ik ook vertel wat Bloed binnen de Acupunctuur betekent. Hieronder een eerste aanzet.
De basis substanties zijn Qi, Bloed (Xuè), Essentie (Jing), Spirit (Shén), en lichaamsvloeistoffen (JinYe).
Bloed (Xuè) is niet alleen de rode dikke vloeistof die door de aders stroomt, zuurstof verspreidt en afvalstoffen afvoert. Bloed is een verdichte vorm van Qì, verrijkt met voeding en lichaamsvloeistoffen voortgedreven door Qì. Bloed voedt alle organen en weefsels van het lichaam en brengt vastigheid voor normale mentale activiteit en emotionele stabiliteit. Daar waar Qì elke lichaamsfunctie van brandstof voorziet, zorgt bloed door haar voedende functie dat het fysieke ondersteund wordt. Je kunt ook zeggen dat Qì energie geeft en Bloed vorm.
Bloed: meer dan een rode vloeistof
Bloed wordt op twee verschillende manieren aangemaakt.
- Vanuit de Nieren Essentie (Jing) wordt Merg gemaakt dat de botten vult, het ruggenmerg en de hersenen. Merg wordt ook beschouwd als de oorsprong van Bloed. Het goed functioneren is afhankelijk van je constitutie (de essentie / Jing meegekregen van je ouders) en de gezondheid van je Nieren.
- De Milt maakt bloed uit voeding. Hier wordt Bloed gemaakt uit het voedsel dat we eten. Voldoende en gezond Bloed is afhankelijk van de kwaliteit van het voedsel, en de kwaliteit van de Spleen / Milt om voedsel te transformeren naar bruikbare substanties. Nier energie speelt ook een rol omdat het werkt als een katalysator bij de transformatie van voedsel en drank naar Qì en Bloed.
De Bloedcirculatie is afhankelijk van de volgende organen:
Het Hart “regeert het Bloed“ en zorgt voor de Bloedstroom door het hele lichaam. Sterke Hart Qì is nodig om het Bloed vooruit te stuwen en voedend Bloed is nodig voor een goede Hart gezondheid. “Hart Bloed” heeft als hoofdfunctie het verschaffen van voeding aan het Hart, zodat de Mind (onze cognitieve functies) en Spirit (emotionele en psychologische integriteit) beide soepel en in balans blijven.
De Longen zorgen voor het ritme, dat Bloed met rustige regelmaat verspreid wordt. Het ritme van de adem is de constante toevoer van voeding en de regelmaat van de omzetting. Het ritme van het Hart is afhankelijk van de Long functie, omdat de longen zorgen voor de Qi.
De Lever “slaat het Bloed op”: in rust wordt het Bloed opgeslagen in de Lever, en bij actie controleert dit orgaan de hoeveelheid Bloed in de circulatie. Een verstoorde Lever heeft dus invloed op de Bloed circulatie. “Lever Bloed” is een specifiek type Bloed dat ervoor zorgt dat de Lever de ogen, gewrichten, pezen en banden voedt. Daarnaast voedt het de baarmoeder tijdens de cyclus en zwangerschap.
De Milt / Spleen zorgt niet alleen voor het maken van Bloed maar zorgt er ook voor dat het Bloed binnen de bloedvaten blijft. Bij een sterke Milt houdt dit orgaan de organen en het Bloed op hun plaats tegen de zwaartekracht in. Symptomen zoals makkelijke blauwe plekken, bloedingen, en aambeien kunnen het resultaat zijn van een Milt die niet sterk genoeg is om het Bloed binnen de vaten te houden. Dit uit zich op capillair niveau wanneer je jezelf stoot.
Het goed zorgen voor de organen die bloed maken en circuleren heeft dus ook een positief effect op de aanmaak en doorstroming van het Bloed in ons lichaam.
Functies van Bloed
Bloed is nauw verwant aan Yin (substantie) en Qì (activiteit). Waar Qì zorgt voor de basis van alle beweging en activiteit in het lichaam, zorgt Bloed voor de voeding die deze activiteit ondersteunt door de volgende functies:
- Cognitieve functies hebben goed Bloed nodig
- Het gehele lichaam, de zintuigen, de interne organen, de huid en alle weefsels
- Bevochtigt het hele lichaam zodat pezen, banden en gewrichten soepel zijn, plus alle andere weefsels en organen
- Verschaft het materiële fundament van de geest. Dit door het “Hart Bloed” dat de basis geeft voor de Mind (cognitieve functie) en onze emotionele stabiliteit.
Bloed disharmonie
Wanneer de hoeveelheid of kwaliteit van ons Bloed laag is, of bij een mindere circulatie, ervaren we ongemak of ziekte symptomen. Hieronder een overzicht van Bloed disharmonie patronen:
Diagnose: Bloed Deficiëntie
Symptomen:
- Bleke doffe gelaatskleur;
- Duizelig bij opstaan;
- wazig zicht, droge of vermoeide ogen;
- droge huid/haar; moe;
- palpitaties;
- slecht geheugen en concentratie;
- doofheid / stijfheid / krampen in de ledematen;
- angst; insomnia;
- karige menstruatie;
- uitblijven van de menstruatie;
- onvruchtbaarheid;
- lage weerstand
Behandelplan:
- Zorg voor een evenwichtige verdeling tussen activiteit en rust;
- Zorg voor een rijke voeding, met Bloed-voedende elementen;
- Maximaliseer rust en diepe slaap;
- Vermijd stimulerende dingen als cafeïne, alcohol en drugs;
- Geen sport tijdens de menstruatie;
- Ontspan met meditatie, wandelingen om de geest tot rust te brengen;
Ernstige Bloed deficiëntie behoeft acupunctuur om de organen die Bloed maken te versterken, en kruiden om de kwaliteit en hoeveelheid op te bouwen.
Diagnose: Bloed stagnatie
Symptomen:
- Scherpe stekende pijn op vaste plaatsen in het lichaam
- Knobbels en vergroeiingen
- Donkere gelaatskleur
- Paarse lippen / nagels
- Bloeden met klonters
Behandelplan:
- Bezoek een arts bij knobbels en vergroeiingen en bij ernstige constante pijn;
- Bij milde symptomen kan lichte lichaamsinspanning helpen zoals wandelen, zwemmen en fietsen. Dit beweegt Qì en Bloed, strekoefeningen, qigong en yoga kunnen ook helpen.
- Zorg voor een voedingspatroon zonder chemicaliën, toevoegingen en conserveer middelen, vermijd rood vlees en moeilijk verteerbaar voedsel.
- Maximaliseer de hoeveelheid bladgroenten en andere ontgiftende voeding op je bord. Acupunctuur kan helpen bij pijn en in combinatie met Chinese kruiden om de stagnatie op te heffen.
Hitte in het Bloed
- Bloedingen waar dan ook in het lichaam: bloed in de ontlasting, bloedneus, bloed opgeven, etc.
- Korte menstruele cyclus of excessieve menstruele bloeding
- Erge dorst
- Eczeem of huid uitslag
- Rusteloosheid
- Geïrriteerd
Raadpleeg altijd een arts bij bloedingen ongeacht hoe licht ook!
Vermijd hitte en dingen die verhitten zoals stimulerende middelen (ook alcohol, koffie en specerijen zoals kaneel en gember). Acupunctuur kan helpen om milde bloedingen te verhelpen.
Het Bloed voeden en haar vrije stroom verzekeren
Bloed is nauw verwant aan Yin en Qì aan Yang. Net als Yin en Yang, hebben Qi en Bloed een verbinding van wederzijdse afhankelijkheid, ondersteuning en evenwicht. Wanneer je Qi zwak is of geblokkeerd kan Bloed verzwakken en geblokkeerd raken, en vice-versa. Zodoende zijn het voeden, bevorderen en bewaren van Qì basis voorwaarden voor een gezonde aanmaak van Bloed. De gezondheid van ons Bloed is afhankelijk van ons voedsel en hoe we onze fysieke en mentale energie gebruiken. Goede voeding, voldoende beweging (matige intensiteit) en emotionele balans zijn de basis ingredienten voor een gezonde aanvoer van Bloed en een goede Bloedcirculatie.
Hoewel het onderhouden van een sterke Qi zorgt voor gezond Bloed, kan het toch nodig zijn om specifiek Bloed te voeden. Niet alleen bij symptomen van Bloed deficiëntie maar ook in de volgende gevallen:
- herstel na ziekte of operatie
- tijdens de zwangerschap
- na de bevalling en bij het zogen
- de week na de menstruatie
- tijdens de menopauze
- bij gebruik van de anticonceptiepil
- na elke vorm van bloeding
Voeding
Voldoende hoeveelheden proteïne zijn nodig om Bloed te maken. Eet je vlees? Zorg dan dat je af en toe een stukje rood vlees eet. Eieren zijn ook een goede bron van voeding die je regelamtig kunt eten. Wanneer je vegetariër bent of veganist heb je bij elke maaltijd proteïne hard nodig. Noten, zaden, bonen en peulvruchten geven goede voeding voor Bloed.
- Natuurlijk donker gekleurde voeding: donkergroene bladgroente zoals boerenkool, spinazie, donkere koolsoorten, zwarte soyabonen, kidney beans, aduki bonen, waterkers en brandnetel. Deze worden binnen de TCM beschouwd als zeer bloedvoedend, en ‘toevallig’ allemaal rijk aan ijzer.
- Natuurlijk zoet voedsel: bietjes, druiven, dadels, vijgen en ongezwavelde abrikozen, zijn ook rijk aan ijzer en prima Bloed voeders. Het overdadig eten van zoet heeft een averechts effect op de Milt.
- Matig de inname van hete kruid en stimulanten: Erg hete kruiden als chili en zwarte peper en stimulanten als alcohol, caffeine, en drugs doen het bloed verspreiden en verhitten het Hart, wat weer zijn effect heeft op de Bloed circulatie. Stimulanten kunnen niet alleen de Bloedstroom beïnvloeden maar ook de geest dat kan resulteren in o.a. insomnia, droom-verstoorde slaap, concentratie moeilijkheden en emotionele instabiliteit.
